"نخستین کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران" به همت "انجمن علمی آموزشی دبیران زیست شناسی شهر تهران" و "انجمن زیست شناسی ایران" با استقبال کم نظیر علاقه مندان به میزبانی دانشگاه خوارزمی و به صورت مجازی در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ برگزار شد.
پس از پخش آیاتی از کلام الله مجید و سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، جناب آقای دکتر افشار محمدیان، به عنوان رئیس کنفرانس به شرکت کنندگان خیر مقدم گفته و در مورد اهداف این کنفرانس توضیح مختصری ارائه دادند.
«دکتر منصور افشار محمدیان» مسئول شاخه دبیران انجمن زیست‌شناسی ایران در کنفرانسی که صبح امروز از سوی انجمن زیست‌شناسی برگزار شد، اظهار داشت: کنفرانس ما هر دو سال یکبار برگزار بشود و تلاشمان این است که بتوانیم این کنفراس بهتر از قبل برگزار کنیم.
وی افزود: شعار آموزش زیست‌شناسی و توسعه پایدار وقتی در عمل پیاده می‌شود که همکاری‌ها بین وزارت آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش به همین صورتی که الان می‌بینیم ارتباط نزدیک و صمیمی باشد و این رابطه ادامه پیدا کند. خوشحالم امروز توفیق شد در این کنفرانس باشم، اما اقرار می‌کنم که قصور دارم، زیرا معتقدم زودتر از این باید چنین کنفرانسی تشکیل می شد تا با همکاری دبیران و اساتید زیست‌شناسی کشور بتوانیم راهکاری در حوزه های مختلف آموزش زیست‌شناسی و تالیف آنها داشته باشیم.
وی افزود: کتاب زیست‌شناسی بیشتر به نوعی نوشته شده که سعی بر حافظه محوری برای دانش آموزان دارد. زیست‌شناس باید علوم را به نحوی به دانش‌آموزان و دانشجویان انتقال دهد که قابل درک باشد.
دکتر افشار محمدیان گفت: باید با همکاری وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش بتوانیم دانش‌آموزان و دانشجویان را طوری تربیت کنیم که در حوزه زیستی درک بهتری داشته باشند، زیرا شخص زیست‌شناس باید خداشناس‌ترین فرد نیز باشد. اگر می خواهیم دانش آموز و دانشجوی خداشناس داشته باشیم باید دانش آموز و دانشجویی تربیت کنیم که در زیست‌شناسی فعال باشند، زیرا ظرافت خلقت در این حوزه مشهود می‌شود.
مسئول شاخه دبیران انجمن زیست‌شناسی ایران گفت: امیدواریم در آینده زیست‌شناسانی داشته باشیم که به حقوق انسان‌ها، حیوانات و نباتات احترام بگذارند و حق کسی را ضایع نکنند.
تشکیل اتحادیه کشوری دبیران زیست‌شناسی با تایید وزارت آموزش و پرورش
در ادامه کنفرانس «حمیدرضا مقتدایی» رئیس شورای اجرایی انجمن زیست‌شناسی دبیران تهران، مسئول آموزش نیروی انسانی منطقه ۶ تهران و بنیانگذار و موسس انجمن زیست‌شناسی دبیران شهر تهران ایران گفت: در دی ماه سال ۹۷ اولین انجمن اجرایی زیست‌شناسی با حضور بازرسان و ۱۴۰ نفر از دبیران محترم زیست‌شناسی شهر تهران رای گیری را انجام داد، سپس تعداد ۱۰ نفر از دبیران خوب ما به عنوان اعضای شورای اجرایی و دو نفر به عنوان بازرس انتخاب شدند. در پایان همان مجمع یک جلسه پرسش و پاسخ از دفتر تالیف کتب درسی با دبیران برگزار کردیم که جلسه بسیار خوبی بود. طی دو سال برنامه‌های خوبی برای همکاران و دانش آموزان داشتیم.
وی افزود: ما در این مدت، دوره‌ها و میزگردهای موثری برگزار کردیم که در حوزه تالیف کتاب زیست‌شناسی بوده است به عنوان مثال در اسفند ماه سال ۱۳۹۹ دو نشست علمی تخصصی در حوزه گیاهی و جانوری داشتیم. سپس مقرر شد مسئولیت اتحادیه کشوری انجمن‌های علمی آموزشی دبیران زیست‌شناسی به انجمن ما واگذار شود و پیرو آن در سال ۹۹ اساسنامه اتحادیه با تلاش اعضای محترم شورای اجرایی تهیه و در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت. خوشبختانه وزارت متبوع با تشکیل اتحادیه کشوری موافقت کرد و یک فرصت سه ماهه به انجمن شهر تهران داد تا در خصوص ثبت شرکت اتحادیه اقدام کند.
مقتدایی بیان کرد: امیدوارم برنامه‌ریزی‌های خوبی در آینده بین انجمن‌های علمی آموزشی تمام استانها ایجاد شود و تعامل خوبی داشته باشیم. انشالله با کمک تمام دبیران زیست‌شناسی کشور به پیشرفت مورد نظر خواهیم رسید.
سپس جناب آقای دکتر حسن ابراهیم زاده، از چهره های ماندگار کشور به معرفی ویژگی های یک مولف کتاب درسی پرداختند.
تشریح چگونگی تالیف اولین کتاب زیست‌شناسی در ایران
پروفسور «حسن ابراهیم زاده» استاد دانشگاه تهران و از چهره‌های ماندگار جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۵۰ ما تالیف کتابهای درسی در این زمینه را شروع کردیم. سال ۴۸ من تازه از خارج از کشور به ایران برگشتم و ما در آن زمان کم کم تالیف را شروع کردیم. کسانی که در این گونه فعالیت‌ها تخصص داشتند و همچنین سه نفر از تحصیلکرده‌های متخصص این حوزه در آمریکا و اروپا را انتخاب کردیم.
وی بیان کرد: برخی واژه‌های خارجی بودند که مفهوم آن را به فارسی نمی‌دانستیم که زمان تالیف متوجه آن شدیم و و از فرهنگستان زبان برای تصحیح آنها استفاده کردیم از این رو تلاش کردیم برای واژه‌های انگلیسی و فرانسوی واژه نو بسازیم که کلمه جلبک از جمله آن‌هاست. در این راستا اولین جلد کتاب زیست‌شناسی در سال ۵۱ را تحویل دادیم و جلدهای بعدی نیز در سال‌های ۵۲ و۵۳ تحویل داده شد.
ابراهیم زاده افزود: ما از محتوای کتابهای زیست‌شناسی که در زمان دارالفنون آموزش داده می‌شد و همچنین از محتوای کتابهای زیست‌شناسی اروپایی نیز استفاده کردیم و به نوعی تلاش کردیم کتابی را طراحی کنیم که در شان آموزش و پرورش باشد. همچنین تلاش شد علاوه بر این‌ها یک کتاب زیست‌شناسی طراحی کنیم که صرفاً برای معلمان زیست‌شناسی باشد تا آنها اطلاعات بیشتری نسبت به کتابهای دانش آموزان داشته باشند.
این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: اصلاح واژه‌ها در زیست‌شناسی بسیار مهم است زیرا واژه‌ها ابدی نیستند.
در ادامه جلسه، خانم دکتر زینب دهقان دبیر علمی کنفرانس، گزارشی از تعداد مقالات رسیده و نحوه داوری ارائه دادند. از مجموع ۸۴ مقاله دریافتی توسط دبیرخانه کنفرانس، ۶۰ مقاله توسط کمیته علمی تایید شد که ۱۳ مقاله به عنوان سخنرانی و ۴۷ مقاله بعنوان پوستر پذیرفته شدند.
زمینه شناسایی نیازهای دهه‌های آینده کشور را فراهم کنیم
«دکتر محمد نبیونی» رئیس انجمن زیست‌شناسی ایران، استاد زیست‌شناسی تکوینی دانشگاه خوارزمی و رئیس بنیاد نخبگان استان البرز در ادامه این کنفرانس بیان کرد: با توجه به اهداف کنفرانس، بهترین مکان برای برگزاری آن دانشگاه خوارزمی یا دانشگاه تربیت معلم بود چرا که در بیش از هفت دهه گذشته دبیران زیست‌شناسی کشور در آنجا تربیت شدند.
وی خاطر نشان کرد: عنوانی که برای این کنفرانس در نظر گرفته شده، آموزش و توسعه پایدار است. کوتاهی ما در پرداختن به آموزش زیست‌شناسی به شکل آکادمیک و ایجاد رشته‌های مناسب در این رشته در دانشگاه‌های ما کار را به جایی رسانده که وقتی پیشنهاد راه اندازی دوره کارشناسی ارشد آموزش زیست‌شناسی در یکی از دانشگاه‌های مادر داده می‌شود، دوستان به دلیل عدم آشنایی با ماهیت و اهمیت این موضوع اعلام می‌کنند که اگر ما کارشناسی ارشد زیست‌شناسی را در دانشگاه دایر کنیم دانشگاه ما به جای پیشرفت و توسعه به عقب برمی‌گردد.
رئیس انجمن زیست‌شناسی ایران گفت: در بعضی کشورها برخی افراد با دانش و آگاهی بالا وارد این حوزه می‌شوند و مورد توجه دانشمندان و سیاست گذاران نیز هستند، اما این موضوع در کشور ما وجود ندارد. باید سهم آنها را در ایجاد رشته‌های جدید، تأمین نیازهای جامعه و ارتباط دادن آنها با مدرسه و دانشگاه مورد توجه قرار بگیرد. در حوزه علوم زیستی باید نقش زیست‌شناسان را مورد بازنگری و توجه ویژه قرار بدهیم.
وی افزود: پس از برگزاری جلسات مختلف در دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه گیلان، خوزستان، خراسان رضوی، لرستان، البرز و تهران و در نهایت طی جلسات با دانشجویان کارشناسی ارشد، دکترا و دبیران زیست‌شناسی این استانها این نتیجه حاصل شد که سهم زیست شناسی در آموزش و توسعه پایدار باید به شکل جدی‌تری دنبال شود.
دکتر نبیونی گفت: باید بپذیریم آنچه در دوره نیاز دانش آموزان به آموزش توسط شما دبیران محترم مورد توجه جدی است این است که اگر دانش آموز و فرزند ما در رشته‌ای تحصیل کند امکان کار و آینده خوب و مطلوب برای او فراهم است یا خیر؟ تلاش خانواده‌ها و علاقه بیش از حد دانش آموزان به رشته‌های پزشکی در دهه‌های اخیر یکی از نگرانی‌های دبیران زیست‌شناسی و از گلایه‌هایی است که بیان شده، همچنین این انتقاد مطرح است که ما نتوانستیم در سال‌های اخیر با ایجاد رشته‌های جدید زمینه شرایطی را فراهم کنیم که متخصصان و تحصیلکرده‌های علوم زیستی بتوانند در حوزه‌های علوم کاربردی بعد از فراغت از تحصیل ورود کنند.
رییس بنیاد نخبگان استان البرز گفت: به طور میانگین در یک شهر در سال ۱۳۹۸ بودجه ای نزدیک به ۱۴۸ میلیارد تومان برای جمع آوری زباله‌ها از درب منزل و انتقال آن به محل جمع آوری زباله‌ها صرف شده است. برای مدیریت این زباله‌ها ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد در حالی که این‌ها به جز هزینه‌های غیرمستقیم دیگر است.
وی افزود: سرانه‌ای که برای برخی از حوزه‌های زیست محیطی به شکل مستقیم و غیرمستقیم پرداخت می‌شود، هزینه‌ای که برای سلامت، جامعه و زندگی مرتبط با حاشیه نشینی در شهرهای ما هزینه می‌شود نشان می‌دهد که ما باید با نگاه جدیدی به حوزه‌های مختلف علوم از جمله حوزه زیست‌شناسی توجه کنیم.
دکتر نبیونی گفت: باید با رویکرد جدید، ایجاد رشته‌های جدید دانشگاهی و مشورت گرفتن از دبیران زیست‌شناسی و با برگزاری جلسات مشترک با اساتید و کارشناسان زمینه‌ساز این باشیم که بتوانیم نیازهای دهه‌های آینده کشور را از الان برنامه ریزی کنیم.
دبیری زیست شناسی یعنی شناسایی حیات و پاسداشت آن
در ادامه پرفسور «احمد مجد» استاد پیشکسوت دانشگاه خوارزمی و از چهره های ماندگار جمهوری اسلامی ایران در خصوص ویژگی‌های یک دبیر زیست شناسی موفق بیان کرد: ۱۲۴ هزار پیامبر در حقیقت هر کدام معلمانی در زمان خود بوده‌اند که به خاطر بهتر زیستن، بهتر بودن، خوب شناختن حیات، تفکر و اندیشه کردن آمدند.
مجد بیان کرد: برای موفقیت در رسالت مهمی که به اسم دبیری زیست شناسی به عهده معلمان این حوزه است، باید در ابتدا سه چیز را به عنوان اصل موفقیت هر انسانی قرار داد از جمله اعتقاد و توکل به ذات پاک خداوند، اخلاق نیکو و نیات پاک، تلاش و کوشش برای پیشرفت و تعالی فردی و اجتماعی. اگر این سه مورد را در برنامه خود قرار دهیم موفق می‌شویم.
این استاد دانشگاه گفت: یک دبیر زیست شناسی در کنار اینکه باید مومن به خالق هستی باشد و زیست به هستی را به خوبی بشناسد باید توانایی علمی کافی و به روز در زمینه های کاری و تدریس خود داشته باشد. یک معلم همچنین باید مسئولیت خود را بشناسد و بداند که کار او علاوه بر بعد کاری یک عشق است.
این چهره ماندگار گفت: یکی از مسائل دیگری که بسیار حائز اهمیت است این است که در کلاس سعی کنیم عبادت کنیم، چرا که یکی از بزرگترین عبادت‌ها تفکر و اندیشه کردن است. اگر روش تدریس شما به گونه‌ای باشد که مسئله‌ای تفکر، اندیشیدن و چرایی فکر کردن را پرورش بدهید و نهادینه کنید افضل عبادت‌ها را انجام داده‌اید.
وی افزود: نوجوانان و کودکانی که فکرشان در اختیار یک دبیر از جمله دبیر زیست شناسی قرار دارد یک امانت هستند و باید این امانتداری را به درستی انجام دهید.معلم باید در کار خودش خوش برخورد نیز باشد.
او درباره اهمیت کار گروهی گفت: از جمله وظیفه دبیران نهادینه کردن کار گروهی است. باید این را به دانش آموزان آموخت که از فرد نگری دور شوند و به آنها گفت که منافع جمع به منافع فرد اولویت دارد. دبیری زیست شناسی شناسایی حیات و پاسداشت آن است. در کشور فرانسه هر دبیری که قرار باشد به عنوان حوزه زیست شناسی دبیری کند یک آزمون مهم از او گرفته می‌شود.
در ادامه دکتر علی فرازمند استاد دانشگاه تهران، دکتر رضا عطاریان پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دکتر حسین ابراهیم آبادی رئیس مرکز نشر دانشگاهی از سخنرانان کلیدی این کنفرانس بودند.
پس از پایان سخنرانی در سالن اصلی کنفرانس، ساعت ۱۳ عصر پوسترها در تالار پوستر جهت مشاهده علاقه مندان ارائه شد.ساعت ۱۴:۳۰ مقالات پذیرفته شده به صورت سخنرانی در دو اتاق مجازی با عناوین مقالات آموزشی و مقالات پژوهشی ارائه شد.در پایان این بخش، پس از ثبت آرا داوران محترم، ۳ سخنران و ۳ پوستر برتر انتخاب شد که هدایای آنها ارسال خواهد شد.
ساعت ۱۷:۳۰ میزگردی با عنوان بررسی محتوای کتب درسی با شرکت نمایندگانی از دفتر تالیف، سازمان سنجش و آموزش کشور، دبیرخانه راهبری زیست شناسی، انتشارات خانه زیست شناسی و تنی چند از دبیران مجرب زیست شناسی به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد. جناب آقای دکتر منادی کمسیون آموزش، تحقیقات و فنآوری مجلس شورای اسلامی نیز از مهمانان این میزگرد بودند.
سپس جناب آقای دکتر نبیونی رئیس انجمن زیست شناسی ایران، ضمن تشکر از شرکت کنندگان، مختصری درباره این کنفرانس ایراد سخن نمودند.
در پایان جناب آقای دکتر افشار محمدیان رئیس "نخستین کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران" ضمن تقدیر مجدد از دانشگاه خوارزمی به خاطر پذیرش میزبانی این کنفرانس باشکوه و نیز حضور گرم شرکت کنندگان در این کنفرانس و تآکید بر همکاری مستمر دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس جهت برگزاری هر چه بهتر کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران در سال های آتی، قطعنامه کنفرانس را قرائت کردند.
به نام زیستای ازلی و ابدی
ما جامعه دبیران زیست شناسی کشور، بسیار خرسندیم در قرنی زندگی می کنیم که نام آن را «قرن زیست شناسی» نامیده اند.
در آستانه دهه سوم از قرن ۲۱، خدای مهربان را شاکریم که انجمن علمی آموزشی دبیران زیست‌شناسی شهر تهران، با همکاری و حمایت صمیمانه انجمن زیست شناسی ایران، مفتخر به برگزاری «نخستین کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران » شد.
به رسم مألوف همه کنگره‌ها و کنفرانس‌های علمی، قطعنامه نخستین کنفرانس دو سالانه دبیران زیست شناسی ایران، جهت اطلاع اعضای محترم شرکت کننده در کنفرانس و انعکاس شایسته آن در مجامع و سازمانهای ذیربط قرائت می‌شود:
***
به نام خدای مهربان
قطعنامهٔ "نخستین کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران" ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
۱- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس: " انجمن علمی آموزشی دبیران زیست‌شناسی شهر تهران" و "انجمن زیست‌شناسی ایران" ، بر حمایت از فعالیت‌های آموزشی- پژوهشی دبیران و دانش آموزان، که تقویت کننده توسعه پایدار و حافظ سلامت محیط زیست باشد، تاکید و اصرار دارند.
۲- با توجه به نیاز مبرم فضای آموزشی در مدارس کشور، دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، بر توسعه، حمایت و همراهی با شرکت های دانش بنیان، واحدهای فناور و استارت‌آپ‌هایی که به حل مشکلات آموزشی دبیران کمک کنند، تاکید دارند.
۳- با توجه به نقش محوری زیست شناسی و ظرفیت های عظیم آن در توسعه و پیشرفت کشور در قلمروهایی مانند محیط زیست، بهداشت و سلامت و کشاورزی، دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، بر تقویت کمیت و کیفیت آموزشی این رشته در مدارس کشور تاکید و اصرار دارند.
۴- دبیران زیست شناسی کشور بر نقش بی بدیل خود در تغییر سبک زندگی جامعه به سمت «جامعه‌ای سلامت محور» واقف بوده و از مدیران ارشد و تصمیم گیر کشور تقاضا دارند با تقویت و توسعه درس سلامت و بهداشت و استفاده از ظرفیت آموزشی دبیران زیست شناسی در مدارس کشور، موجبات همگانی کردن آموزش های «سبک زندگی سالم» را بیش از پیش فراهم نمایند.
۵- با توجه به بحران کم آبی در کشور، دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، آمادگی خود را جهت هرگونه همکاری با سازمانهای ذیربط به منظور آموزش دانش آموزان و خانواده های آنان و نیز ترویج طرح های مقابله با بحران کم آبی در کشور اعلام می‌دارند.
۶- انجمن علمی آموزشی دبیران زیست شناسی خود را ملزم می داند که با استفاده از پتانسیل ها و ظرفیت های علمی و آموزشی انجمن زیست شناسی ایران، در راستای توانمند سازی دبیران کشور تلاش نمایند؛ لذا برگزاری دوره های تخصصی مورد نیاز دبیران کشور در اولویت فعالیت های دوسال آینده این انجمن قرار خواهد داشت.
۷- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، در راستای خواست عمومی دبیران زیست شناسی کشور، خود را ملزم می دانند تا با ارتباطی موثر با دفتر تالیف کتابهای درسی، نقشی پررنگ و اثرگذار در تالیف کتابهای درسی ایفا نمایند.
۸- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس بر این نکته تاکید دارندکه واگرایی موجود میان سازمان سنجش و آموزش کشور و وزارت آموزش و پرورش در انتخاب کیفیت سوالات آزمونهای کنکور سراسری، به همگرایی و اشتراک نظر بیشتری تبدیل شود تا صرفا توجه و عنایت بر محفوظات، مبنا و معیار فراگیری علوم زیستی تلقی نشود.
۹- با توجه به کم بودن ساعات تدریس آموزش درس زیست شناسی، برگزار کنندگان این کنفرانس، به رایزنی با مقامات تصمیم گیر در وزارت آموزش و پرورش، برای افزایش ساعات درسی زیست شناسی اهتمام خواهند ورزید تا امکان ارائه مفهومی مطالب کتاب میسر شود.
۱۰- برگزار کنندگان این کنفرانس از مقامات تصمیم گیرنده در آموزش و پرورش کشور مؤکدا تقاضا دارند، جهت تعمیق آموزش مباحث کتاب، زمینه ها و امکانات لازم جهت اهتمام ویژه به درس آزمایشگاه زیست شناسی در مدارس و تدریس آن توسط دبیران مربوطه را فراهم سازند.
۱۱- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، از دفتر تالیف کتب درسی تقاضا دارند، ضمن اعتماد به دبیران زیست شناسی کشور، مسئولیت تالیف کتب موازی و متفاوت با کتب درسی را رسما به انجمن های علمی آموزشی دبیران زیست شناسی کشور واگذار نماید.
۱۳- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، از وزارت آموزش و پرورش تقاضا دارند با حمایت هم جانبه خود از تشکیل اتحادیه انجمن های دبیران زیست شناسی کشور، همانند اتحادیه انجمن های علوم زیستی وزارت علوم، موجبات تشریک مساعی و تسهیل تبادل اطلاعات انجمن های علمی زیست شناسی دبیران را فراهم سازند.
۱۴- دو انجمن برگزار کننده این کنفرانس، بر اهتمام خود جهت همکاری مستمر در برگزاری " کنفرانس دوسالانه دبیران زیست شناسی ایران" در سال های آتی به کمک اساتید دانشگاه های مختلف و دبیران زیست شناسی کشور با حمایت وزارتین متبوع تأکید می ورزند.
